زووم…
روسییەکان دەڵێن، “تا کۆتایی بژی، تا کۆتایی فێربە”، مەبەستی پەندەکەیان ئەوەیە زانین سنووری نییە و پیرییش رێگر نییە، بەڵام دەکرێت بەهۆی توێژینەوەکەی زانکۆی کۆڵۆمبیاوە پەندەکە پێچەوانە بکەینەوە و بڵێین، “تا کۆتایی فێربە، تا کۆتایی بژی”.
زانایانی بەشی تەندروستیی گشتی لە زانکۆی کۆڵۆمبیا لە ئەمریکا توێژینەوەیەکی درێژخایەنیان ئەنجامداوە، بەگوێرەی ئەنجامەکان، خوێندن و فێربوون دەتوانن هاتنی پیری بە رێژەی لەسەدا دوو بۆ سێ دوابخەن.
توێژینەوەکە ناوی “فرامینگهام هارت ستەدی”ـیە و لە ساڵی ١٩٤٨ـەوە دەستیپێکردووە، ١٤ هەزار و ١٠٦ کەس لە سێ نەوەی جیاواز وەک نموونەی توێژینەوەکە وەرگیراون.
بەگوێرەی ئەو لێکۆڵینەوانەی لە گۆڕانی جەستەیی بەشداربووەکان لە کاتی تێپەڕبوونی تەمەن روویداوە، دەرکەتووە ئەو کەسانەی لە خوێندن دانەبڕاون و ماوەیەکی زیاتر خوێندویانە، درەنگتر نیشانەکانی پیربوون لەسەریان دەرکەوتووە.
هەر بەگوێرەی دەرەنجامەکانی توێژینەوەکە، بەردەوامبوون لە خوێندن و فێربوونی بابەتی تازە دەبێتە هۆی تەمەندرێژی و خاوبوونەوەی هاتنی نیشانەکانی پیری.
توێژینەوەکە دەریخستووە، خوێندن و درێژەدان بە ژیانی ئەکادیمی، یارمەتیی کەسەکە دەدات ژیانێکی تەندروست و جێگیرتری هەبێت بەراورد بەو کەسانەی لە خوێندن دادەبڕێن.
لە توێژینەوەکەدا زیاتر سەرنج خراوەتە سەر پیربوونی بایۆلۆجیی خانەکانی لەشی مرۆڤ کە بەگوێرەی تێپەڕبوونی کات و گەورەبوونی تەمەن، بەهێزی و توانای بەرگەگرتنیان لەدەست دەدەن.
پێشتریش زانکۆی هارڤارد لە ساڵی ٢٠١٦ لە توێژینەوەیەکدا بۆی دەرکەوتبوو، خوێندن توانای هزریی مرۆڤ بەهێز دەکات و وەک چۆن جەستە بە راهێنان بەهێز دەبێت، بە هەمان شێوەش مێشکی مرۆڤ بە خوێندن و فێربوونی بابەتی تازە بەهێز دەبێت و تواناکانی باشتر دەبن.
