زووم:
مەم بورهان قانع:
ئەمڕۆ (5/ 6/ 2024)، قوباد تاڵەبانی، لە ئەكاونتی تایبەتیی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتیی “فەیسبووك”، لینكی گوتارێكی خۆی داناوە، كە لەرۆژی جیهانیی “ژینگە”دا، لە رۆژنامەی “الصباح”ی نیمچە فەرمیی عێراقیی دا و بە زمانی عەرەبیی بڵاویكردوەتەوە.
دەخوازم لەپێناوی بەرژەوەندیی گشتیی دا و بەكورتی، چەند سەرنجێك لەوبارەیەوە بخەمەڕوو:
1- هەڵبەتە بەرێزیان ئەوە دەزانن: دروستكردنی پڕۆژەی گەشتیاریی و ستراتیژیی، زۆر جیاوازە لە پڕۆژەی نیشتەجێكردن. واتا: لەبری ئەوەی پڕۆژەی چەند ڤێلا و تاوەر و شوقەیەك لەسەر چیایەك دروستبكرێت، كە بۆ چەند سەد خێزانێكی دیاریكراوە و چیاكەیش، موڵكی گشتیی ئێستا و نەوەی داهاتووە، جیاوازە لەوەی بكرێتە پڕۆژەیەكی زەبەلاحی گەشتیاریی و بۆ ئێستا و داهاتووی نەوەكانیشمان سودی لێوەربگرین و بمێنێتەوە، بە مەرجێك رەچاوی پاراستنی ژینگە و سروشتەكەی بكرێت… بەڵام هەڵدڕینی ئەم چیایە، دور و نزیك ناچێتە ئەو چوارچێوەیەوە؛ كە پڕۆژەیەكی ستراتیژیی گەشتیاریی بێت و بۆ هەموانیش بێت، بەڵكو بۆ نیشتەجێبوونی چەند سەد خێزانێكە و بەس، كە ئەمەش دەستدرێژییە بۆ سەر موڵكی گشتیی و سروشتی شارەكە و هەڕاجكردنی چیاكانیشمانە بۆ بەرژەوەندیی نوخبەیەكی پارەدار و دەسەڵاتدار.
2- پڕۆژەی نیشتەجێكردن و هەڵدڕینی چیای “گۆیژە”، دانیشتوانی شاری سلێمانی دابەشی دوو بەرە نەكردووە، وەك ئەوەی بەڕێزی ئاماژەی بۆ دەكات، بەڵكو چەند كەسێكی دیاریكراو، كە ژمارەیان لە پەنجەكانی هەردوو دەست تێپەڕناكەن، كەوتنە بەرگریكردن لەو شێواندنەی سروشتی چیاكە، بە ئاڕاستەی بەرژەوەندیی ئەو كۆمپانیایەی ئەو كارە دەكات و ئەوانەیشی كە رێگایانداوە بەم هەڵدڕینە.
3- هەرگیز هیچ پڕۆژەیەكی بەكۆنكرێتكردن و بیناسازیی، ناتوانێت جێگای ئەو سروشت و ژینگە جوانە بگرێتەوە؛ كە چیای سەركەشی “گۆیژە” هەیەتی و هەر پڕۆژەیەكی لەوجۆرەیش، وەك زۆربەی پڕۆژەكانی دیكەی شاری سلێمانی و تەواوی هەرێمی كوردستان، دەبێتە زیاتر شێواندنی سیمای جوان و رازاوەی ئەم شارە و هەرێمەكەمان، وەك چۆن لێوانلێوبووین لە پڕۆژەی نەشاز و شێوێنراو و سڕینەوەی ئەو یادەوەرییەی، كە تەنانەت دوو بۆ سێ دەیە لەمەوبەر بەرامبەر بە ناوچە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان، هەمانبوە.
4- “قوباد تاڵەبانی” بەشێكی ژیانی مناڵیی و گەنجێتیی لە “لەندەن”ی پایتەختی “شانشینی یەكگرتوو”دا بووە و باش دەزانێت كە ئێستایش بەشێكی زۆری شەقام و شوێنە دێرینەكانی “لەندەن”، هاوشێوەی سەدەكانی شانزە و حەڤدە و هەژدەن و دوای چەندین سەدە لە دروستبونی زۆربەی شەقام و بیناكان، ئەو شوێنەوارە دێرینانە وەك خۆیان ماونەتەوە، سەرەڕای ئەوەی هەرگیز رێگانادرێت دەستدرێژیی بكرێتە سەر تەنانەت باخچەیەك، نەك چیایەكی سەركەش لەبن بهێنرێت. ئێمەیش یادەوەرییمان قوڕی بەسەردا كراوە و بەرامبەر بە نزیكترین مێژوی ئەم شارە و هەرێمەكەمان، بە پڕۆژەی زەبەلاح و ناچیزە؛ بۆ بەرژەوەندیی نوخبەیەكی پارەدار و دەسەڵاتدار، سڕێنراوەتەوە. وەكچۆن كاتێك پەرلەمانتاربوم، دەیانویست گەڕەكی دێرینی “شێخان” لەسلێمانی بڕوخێنن و بیكەنە مۆڵێكی ناچیزە، بەڵام بەشانازییەوە توانیمان بەهاوكاریی چەند شوێنەوارناس و خەڵكانێكی دڵسۆز، رێگریی لە روخاندنی ئەم گەڕەكە دێرینەی پایتەختی “بابان” بكەین، كە تەمەنی درستبونی گەڕەكەكە بۆ سەرەتاكانی دروستبونی شاری “سلێمانی” دەگەڕێتەوە.
5- بەداخەوە، تاڵەبانی لە گوتارەكەی دا، نەچووەتە سەر قسەكردن لەسەر لایەنە “ئەرێنیی و نەرێنیی”یەكانی ئەم پڕۆژەیە، هەرچەندە دەڵێت كاری شارەزایانە و من پێموایە: هەرگیز لایەنە نەرێنییەكانی، لەگەڵ ئەوانەی پێیانوایە ئەرێنین، بەراوردناكرێت و قانیع نابین.
6- لە گوتارەكەی دا، داوادەكات ئەم پڕۆژەیە (مەبەستی هەڵدڕین و شێواندنی سروشت و ژینگەی گۆیژەیە)، ببێتە دەرفەتێك بۆ ئەوەی لە رێگایەوە و لە رۆژی جیهانیی ژینگەدا، دیمەنە گەورەكە ببینین! لەكوێی دونیادا هەیە بەرگریكردن و شێواندن و هەڵدڕینی چیایەكی سەركەش، بە پرسی بەرگریكردن لە پاراستنی ژینگە و سروشت ببەسترێتەوە؟! ئایا ئەگەر چیایەكی سەوز و سەركەش بكرێتە هۆتێل و شوقە و ڤێلا، ژینگەی پێ دەپارێزرێت، یان بەو سەوزییەی بهێڵرێتەوە، كە بەشێكیشە لە یادەوەریی هەموومان و بۆ سەیرانكردن سەردانی بكەین؟!
7- لە شوێنێکی دیکەدا، نووسیویەتی: “ئەم مشتومڕە لەسەر ئەم پڕۆژەیە، هەستی شانازیی و گەشبینیی تێدا وروژاندوە و هاووڵاتیی دەیەوێت لەرێگای ژینگەوە (لەكاتێكدا پرسەكە شێواندنی سروشت و سڕینەوەی یادەوەرییمانە بە پلەی یەكەم) فشار لەسەر دەسەڵاتی سیاسیی و ئیداریی دروستبكات…، بۆیە منیش دەڵێم: دەبێت ئەم فشارە رێزی لێبگیرێت و بە دەمەوەچون هەبێت بۆی، كە بەرپرسیارێتیی نیشتمانییمان بەرامبەر بە سروشت و مێژوو و ژینگەكەیشمان وامان لێدەخوازێت.
8- لە گوتارەكەی دا، نایشارێتەوە كە: “مەترسیی تێكچوونی ژینگە، چەند قات لە مەترسیی تێرۆر گەورەترە…”، منیش هاوڕام كە: مەترسیی شێواندن و ژینگەی “گۆیژە”، زۆر لە مەترسیی تێرۆر گەورەترە و هەڕەشەیە بۆ سەر ئێستا و نەوەكانی داهاتوویشمان، سەرەڕای ئەوەی دژی دادپەروەرییە و خەباتكردن بۆ دادپەروەریی (لانیكەم لە سروشت و ژینگەدا)، بەوە دەبێت سروشت و ژینگە لەپێناو هەموان دا بێت، نەك نوخبەیەكی پارەدار و دەسەڵاتدار و بێدەنگیی بەرامبەری.
9- دەستپێشخەریی بۆ ئەنجامدانی كۆنفڕانس بۆ قسەكردن لەسەر كێشەی تانجەرۆ و ناوچەكانی دیكەی عێراق، هیچیان زیاتر نییە لە شێواندنی سروشت و ژینگەی “گۆیژە”، كە پێموایە: بەبێ كۆنفڕانس و بە بڕیارێكی كارگێڕیی، دەتوانرێت كۆتاییبهێنرێت بە دەستدرێژیكردنە سەر سروشت و ژینگەی شاخی رەنگاورەنگی گۆیژە، كە خەریكە چیدیكە نەبێتە باعیسی كەیف و سروشت.
دواجار، دەەمەوێت بەكورتی بەبیری هەموانی بهێنمەوە: نزیكەی سێ ساڵ لەمەوبەر، كاتێ ئەندامی پەرلەمانی كوردستان بووم و هەڵدڕینی چیای گۆیژە (لە بەرزاییەكانی قەیوان) لەسەرەتاكەی دا بوو، چەند وێنەیەكی ئەو هەڵدڕینەم گرت و لە گروپی ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان دا دامنا و داوامكرد رێگریی بكرێت لە شێواندنی سروشتی گۆیژە و ژینگەكەی، بەڵام بەداخەوە ئەو پەرلەمانتارانەی هاوڕامبون، ژمارەیان لە پەنجەكانی یەك دەست تێپەرینەكرد و دواتریش بە چەند ئەندامێكی لیژنەكانی شارەوانیی، كاروباری یاسایی و رۆشنبیریی پەرلەمانم بەجیا گوت: هاوكاربین بۆ ئەوەی هەڵوێستمان لەمبارەیەوە یەكبخەین، بەڵام بەداخەوە هیچی لێ سەوزنەبوو، ئێستا تۆپەكە لە گۆڕەپانی تاڵەبانیی دایە، كە بۆ مێژوو بیسەلمێنێ پارێزگاریی لە سروشت و ژینگەی سلێمانی دەكات و ئەم شوقە و ڤێلایانەی سەر “گۆیژە” رابگرێت و چیتر وەكو پڕۆژەی ستراتیژیی پێمان نەفرۆشرێتەوە.
